Σε σύνδεση τώρα

Έχουμε 20 επισκέπτες συνδεδεμένους
Θεματικές Ενότητες - ΠΑΙΔΕΙΑ
Συντάχθηκε απο τον/την Γιώργος Μπαμπινιώτης   

 

Γιώργος Μπαμπινιώτης

Ο πολιτισμικός ρόλος του Πανεπιστημίου

 

 

Μετά την εθνική επιτυχία τής ένταξής μας στην ομάδα των ισχυρών της Ενωμένης Ευρώπης αρχίζει για τη χώρα μας ένας έντονος αγώνας σε τρία επίπεδα: στο οικονομικό, να συμβαδίσουμε στα αμέσως επόμενα έτη με τις άλλες ισχυρές χώρες (άνοδος τού βιοτικού επιπέδου)· στο κοινωνικό, να εξασφαλίσουμε υψηλή στάθμη παιδείας, υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής πρόνοιας για όλους· στο διοικητικό, να λειτουργήσει σωστά και αποτελεσματικά το κράτος, η δημόσια διοίκηση και η τοπική αυτοδιοίκηση. Ωστόσο, υπάρχει κι ένα άλλο επίπεδο, καθοριστικό για το μέλλον και τη φυσιογνωμία τής χώρας μας και τη βαθύτερη υπόστασή μας ως έθνους σε μάκρος χρόνου. Είναι το επίπεδο τής πολιτισμικής ταυτότητας, μιας έννοιας που δεν είναι κούφια λόγια ή συνθήματα αλλά ένα βασικό σύστημα αξιών, αντιλήψεων και χαρακτηριστικών γνωρισμάτων διαχρονικά, συνειδησιακά και βιωματικά προσδιορισμένων, τα οποία συνθέτουν και τη φυσιογνωμία κάθε έθνους, την ιδιοπροσωπία κάθε λαού. Αυτή η ταυτότητα, ως σύνολο αναγνωριστικών γνωρισμάτων, διαφοροποιεί τα εθνικά σύνολα όχι αξιολογικά (καλύτεροι και χειρότεροι λαοί!...) αλλά πολιτισμικά (λαοί με διαφορετικές αξίες, διαφορετικούς τρόπους σκέψης και έκφρασης, διαφορετικές εκτιμήσεις και στάσεις ζωής αλλά και γενικότερης σύλληψης τού κόσμου). Σ' αυτό το επίπεδο σε σχέση και με τον ρόλο τού Πανεπιστημίου αναφέρονται οι σκέψεις που ακολουθούν.

 

Δεν χρειάζεται να ρίξει κανείς τον λίθο τού αναθέματος ούτε να κινδυνολογεί και να μεμψιμοιρεί συνεχώς πως η μικρή Ελλάδα θα «σβήσει» τάχα ή θα αφομοιωθεί εντελώς ή θα χάσει τη φυσιογνωμία της και πως θα φθάσει να μη ξεχωρίζει σε τίποτε από τους «μεγαλολαούς» τής Ευρώπης σε νοοτροπία, σε παραδόσεις και σε αξίες. Ούτε πρέπει και να εφησυχάζει πως τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει ή ­ το χειρότερο ­ πως κι αν αλλάξει η φυσιογνωμία μας δεν είναι κάτι τραγικό· στο κάτω-κάτω θα αλλάξει επί το ευρωπαϊκότερον! Ούτε εφησυχασμός λοιπόν ούτε κινδυνολογίες. Εγρήγορση. Εγρήγορση πνευματική, εγρήγορση παιδευτική, εγρήγορση πολιτισμική· αυτήν χρειαζόμαστε. Και σ' αυτήν ο ρόλος των πανεπιστημίων τής χώρας μπορεί να είναι καθοριστικός.

 

Αυτό σημαίνει ότι το Πανεπιστήμιο πρέπει να εξακολουθεί να μορφώνει, πρώτα και πάνω απ' όλα, επιστήμονες, επιστήμονες ικανούς και ­ είτε μας αρέσει είτε δεν μας αρέσει η λέξη ­ ανταγωνιστικούς· επιστήμονες καταρτισμένους σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες, τα σύγχρονα διδάγματα, τις νέες τεχνολογίες και τις σύγχρονες ανεπτυγμένες μεθόδους τής επιστήμης, ώστε να μπορούν να σταθούν και να συναγωνιστούν τους αντίστοιχους επιστήμονες των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών. Ο Έλληνας θα δουλέψει αργά ή γρήγορα στην ευρύτερη ευρωπαϊκή αγορά εργασίας και πρέπει να έχει τα μέσα να σταθεί, να επιβιώσει και ­γιατί όχι; ­να διακριθεί.

 

Από την άλλη μεριά, το Πανεπιστήμιο ως ο κατ' εξοχήν χώρος όπου διαμορφώνονται συνειδήσεις, όπου συλλαμβάνονται και διακινούνται ιδέες και, προπάντων, ως ο χώρος όπου σε θεωρητικό επίπεδο προβάλλονται, κρίνονται και θεμελιώνονται αξίες και ιδανικά, πρέπει να είναι πηγή έμπνευσης και καθοδήγησης των νέων επιστημόνων να μελετήσουν, να εμβαθύνουν και να καλλιεργήσουν τα συστατικά τού Ελληνισμού: τις αξίες, τη γλώσσα, την πίστη, τις παραδόσεις, τον πολιτισμό τού ελληνικού λαού όπως μορφώθηκε και εξελίχθηκε μέσα στους αιώνες, προσδίδοντας τη φυσιογνωμία που ξεχωρίζει ­ να το πούμε απλά ­τον Έλληνα από τον Γερμανό, τον Άγγλο, τον Γάλλο ή τον Δανό· ό,τι τον διαφοροποιεί όχι στις τραπεζικές συναλλαγές ή στον χειρισμό των υπολογιστών ή στις αεροπορικές συγκοινωνίες που έχουν παγκοσμιοποιηθεί από καιρό, αλλά στον τρόπο που βλέπει τον άνθρωπο, στις αρχές που πιστεύει, στις μορφές τής καθημερινής ζωής και συμπεριφοράς του, στα ιδανικά και στις αξίες του από το πώς βλέπει την οικογένεια, τη μόρφωση, το χωριό και τον φίλο του μέχρι αυτό που εννοεί μιλώντας για φιλότιμο, για αξιοπρέπεια ή για λεβεντιά. Για τη γλώσσα που μιλάει, για τα τραγούδια που τραγουδάει ή τους χορούς που χορεύει, για την πίστη του, για τις γιορτές που γιορτάζει και για τους ύμνους που ψέλνει στην εκκλησία του, για τη μουσική του, για τις διάφορες μορφές τέχνης που δημιούργησε, για την αρχιτεκτονική και τα μνημεία του, για τα παραμύθια, τους μύθους και τις παραδόσεις του, για όλα τα περισσότερο ή λιγότερο συνειδητά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα τού Έλληνα εντός ­ αλλά συχνά ­ και εκτός Ελλάδος, το Πανεπιστήμιο έχει χρέος να μεριμνά. Με τις αντίστοιχες ειδικότητες επιστημόνων (φιλολόγων, δασκάλων, ιστορικών, γλωσσολόγων, λαογράφων, αρχαιολόγων, μουσικολόγων κ.ά.) το Πανεπιστήμιο πρέπει να προετοιμάζει τους ανθρώπους οι οποίοι θα μελετήσουν, θα διδάξουν και θα παραδώσουν αυτά τα εθνικά αποθέματα ψυχής μέσα από τα οποία ζει, υπάρχει και επιβιώνει ουσιαστικά και ποιοτικά ο πολίτης αυτής τής χώρας.

 

Ο,τι συντελείται στον τομέα τής πολιτισμικής ταυτότητας περνάει κυρίως μέσα από το σχολείο. Είναι κατά πολύ θέμα παιδείας. Ετσι το Πανεπιστήμιο που ετοιμάζει τους εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων γίνεται εκ των πραγμάτων ο παράγων που διαμορφώνει και συντηρεί τη συνείδηση των συστατικών τής πολιτισμικής μας ταυτότητας και την υγιή αντίσταση στην πολιτισμική ισοπέδωση εν ονόματι μιας κακώς εννοούμενης παγκοσμιοποίησης. Το Πανεπιστήμιο λειτουργεί και οφείλει να λειτουργεί ως η φωνή τής συνείδησής μας που θα θυμίζει ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και ποιος δρόμος μας οδηγεί ασφαλέστερα στον κοινό προορισμό των Ευρωπαίων, την Ενωμένη Ευρώπη. Κι όλα αυτά χωρίς να μείνουμε πίσω από τις ραγδαίες σύγχρονες εξελίξεις και τις απαιτήσεις τού 21ου αιώνα, γιατί αλλιώς θα ξεμείνουμε με την ταυτότητα στο χέρι, πολιτισμική ή άλλη.

 

 

Πηγή: Εφημερίδα Το Βήμα, 02-07-2000

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=114&artId=106771&dt=02/07/2000

Αναδημοσίευση: www.e-keimena.gr

 

 


 

 

Τελευταία Ενημέρωση στις Δευτέρα, 16 Αύγουστος 2010 10:44