Ίταλο Καλβίνο

Οι πόλεις και τα μάτια 1: Βαλτράδα

Οι παλιοί έχτισαν τη Βαλτράδα στις όχθες μιας λίμνης με σπίτια όλο βεράντες τη μια πάνω στην άλλη και δρόμους ψηλούς που τα καγκελωτά στηθαία τους προβάλλουν πάνω στο νερό. Έτσι ο ταξιδιώτης βλέπει φτάνοντας δυο πόλεις: μια που υψώνεται πάνω στη λίμνη και μια που αντανακλάται ανεστραμμένη. Δεν υπάρχει ή δε συμβαίνει τίποτα στη μια Βαλτράδα που η άλλη να μην επαναλαμβάνει, γιατί η πόλη οικοδομήθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε της σημείο να μπορεί να αντανακλάται στον καθρέφτη του και έτσι η Βαλτράδα μέσα στο νερό περιέχει όχι μόνο όλες τις αυλακώσεις και τα ανάγλυφα των προσόψεων που υψώνονται πάνω στη λίμνη, αλλά ακόμα το εσωτερικό των δωματίων με τα ταβάνια και τα πατώματα, την προοπτική των διαδρόμων, τους καθρέφτες στις ντουλάπες.

Οι κάτοικοι της Βαλτράδας ξέρουν πως η κάθε τους πράξη είναι συγχρόνως η ίδια η πράξη και η κατοπτρική της εικόνα, που έχει το ειδικό προνόμιο των εικόνων και αυτή τους η γνώση τους εμποδίζει να αφεθούν – έστω και για μια στιγμή - στο περιστασιακό και στη λήθη. Ακόμα κι όταν οι εραστές συστρέφουν τα γυμνά τους σώματα, το ένα κολλημένο στο άλλο, ψάχνοντας να βρουν την κατάλληλη θέση για να χαρούν πιο πολύ ο ένας τον άλλον, ακόμα κι όταν οι φονιάδες σπρώχνουν το μαχαίρι στις μαύρες φλέβες του λαιμού και όσο πιο πηχτό αίμα χύνεται τόσο περισσότερο βυθίζουν τη λεπίδα που γλιστράει ανάμεσα στους τένοντες, δεν είναι τόσο το ζευγάρωμα ή το φονικό που έχει σημασία όσο το ζευγάρωμα και το φονικό των εικόνων, που φαίνονται μες στον καθρέφτη καθαρές και ψυχρές.

Ο καθρέφτης άλλες φορές αυξάνει την αξία των πραγμάτων, άλλες την αρνιέται. Δεν μπορούμε να πούμε πως το κάθε τι που μοιάζει να έχει αξία πάνω από τον καθρέφτη αντέχει αν καθρεφτιστεί. Οι δίδυμες πόλεις δεν είναι ίδιες, γιατί τίποτα απ' αυτό που υπάρχει ή συμβαίνει στη Βαλτράδα δεν είναι συμμετρικό: σε κάθε πρόσωπο ή χειρονομία ανταποκρίνονται από τον καθρέφτη ένα πρόσωπο ή μια χειρονομία ανάποδα, σημείο προς σημείο. Οι δυο Βαλτράδες ζουν η μια για την άλλη, κοιτάζονται συνέχεια στα μάτια, αλλά δεν αγαπιούνται.

Ίταλο Καλβίνο, Οι αόρατες πόλεις, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 1983

& Ίταλο Καλβίνο, Οι αόρατες πόλεις, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2004